Nevruz Türklüktür...Nevruz Umuttur...

Cavid Memmedli 21/03/2013

Nevruz, çocukluk anılarımdır...

Nevruz, ana yurdumun sıcaklığıdır…

Nevruz, atalarımın bayramıdır…

Nevruz Bayramı; Terekemeler, Karapapaklar, Azeriler, Kürtler, Farslılar, Afganlar, Arnavutlar, Gürcüler, Türkmenler, Tacikler, Kırgızlar, velhasıl tüm kuzey yarım küre halkları ve bütün dünya Türkleri tarafından kutlanan geleneksel yeni yıl, ya da başka bir deyişle doğanın uyanışı ve bahar bayramıdır.

Nevruz kelimesinin aslı Farsça olup; nev = yeni, ruz = gün anlamına gelmekte ve eski Farsça’ya göre “yeni gün ışığı”, günümüz Farsça’sına göre ise “yeni gün” anlamına karşılıktır.

Nevruz, baharın ilk günüdür ve bu gün kuzey yarım kürede gece ile gündüz eşitliğinin oluştuğu gündür. Nevruz günü, güneşin ekvatora dik açı ile geldiği gündür. Ayrıca; nevruz günü olan 21 Mart’ta, gün ışığı her iki yarım küre arasında eşit olarak paylaşılmaktadır.

Türkiye’de bir gelenek, diğer Türk Cumhuriyetleri’nin bazılarında ise resmi bayram olarak kutlanmakta olan Nevruz Bayramı, Türklerin Orta Asya’dan demir dağı eritip çıkmalarını ve baharın gelişini temsil eder. Türk kavimlerinin tamamı tarafından M.Ö. sekizinci yüzyıldan günümüze kadar her yıl kutlanan 21 Mart aynı zamanda, on iki hayvanlı Türk takvimine göre yılbaşıdır.

Yüzyıllar boyu sürüp gelen ve 21 Mart günü kutlanan nevruz bayramına, Türk boylarına ve Türk yurtlarına göre farklıklar göstererek özel önem verilmektedir. Azerbaycan; nevruzun en canlı olarak yapıldığı, kelimenin tam anlamıyla “bayram” şeklinde kutlandığı Türk yurtlarından biridir.

Halk Ozanlarının ve şairlerin dizelerinden nevruzun, bütün Türk ellerinde aynı coşku ile kutlana geldiği anlaşılmaktadır.

Şehriyar (Azerbaycan);       Bayram yeli çardaxları yıxanda

                                          Novruz gülü, yar çiçeği çıxanda

                                          Ağ bulaqlar köyneklerin sıxanda

                                          Bizi de bir yâd eliyen sağ olsun

 

Fuzuli (Azerbaycan-Anadolu);     Her gün açar gönlümü zevki vislin yenleden

                                                   Gerçi güller açmağa her yılda bir Nevruz olur.

 

Babür Şah(Hindistan);            Ol ki yıllar aylar ötkengey gam ü matem bile

                                              Şad ü hürrem bolmagay Nevruz bayram bile

 

Nur Ali Kabul (Özbekistan);        Türk millatlaming içinde feruz

                                                   Hürlük timsalining örsan Nevröz

 

Mahtum Kulu (Türkmenistan);        Gelin Novruz oldı âlem gülgüzar oldı yine

                                                      Gonçadan güller açıldı mergzer oldı yene

 

Bayram Han (Moğol);                 Bu gün Nevruz, bu gün bayram bu gün toy

                                                   Kaygı gamsız sevinç yapar her bir öy

 

Kaygusuz Abdal (Mezopotamya-Mısır );       Erişti badı Nevruz gülistane

                                                                    Gülistan vakti yetti kim uyane

                                                                    Tamamen yeryüzü cümbüş geldi

                                                                    Behişte benzedi devri zemane

 

Pir Sultan Abdal (Anadolu);               Sultan nevruz günü canlar uyanır

                                                         Hal ehli olanlar nura boyanır

                                                         Muhip olan bu gün ceme dolanır

                                                         Himmeti erince Nevruz Sultan’ın

 

Sonuç olarak; nevruzun bütün Türk dünyasında eskiden beri bir bayram olarak kutlandığı, ozanların dizelerinden açıkça anlaşılmaktadır.

Nevruz şiirlerine veya nevruzun geçtiği beyitlere bakıldığı zaman; farklı coğrafyalara ve edebi sahalara mensup olmalarına rağmen Türk şairlerinin nevruz için duygularının ve ifadelerinin büyük ölçüde ortak olduğu görülmektedir.

Ortak duygu; Nevruz mübarektir, muhteremdir, kutsaldır, küs olanları barıştıran bir sultan, ilahi bir bayramdır.

Nevruz; özel yemeklerin yendiği, özel oyunların oynandığı birlik ve kardeşlik günüdür.

Nevruz; sıcaklıktır, enerjidir, ateştir.

Nevruz Türklüktür.

Nevruz umuttur.

 

Yazan: Songül Dündar